Bóng cười là gì? Hít bóng cười có hại gì không?
23/09/2022
Mới chỉ du nhập vào Việt Nam không lâu, nhưng bóng cười đã nhanh chóng trở thành trào lưu được giới trẻ yêu thích. Thậm chí coi nó như một thú vui vô thưởng vô phạt và an toàn mỗi khi đi hộp đêm. Vậy chơi bóng cười có thực sự an toàn, hay sẽ là những hệ lụy đằng sau những cuộc vui? Hãy cùng Khí công nghiệp Hỷ Vân tìm hiểu rõ hơn về bóng cười, khí cười qua bài viết dưới đây!
Tóm tắt nội dung
1. Khí cười, bóng cười là gì?
Khí cười là khí gây cười, là một hợp chất hóa học với công thức N2O. Tên hóa học là Đinitơ monoxit hay nitrous oxide. Đây là loại khí có vị ngọt, không màu.
Khí cười khi bơm vào bóng bay, gọi là bóng cười (funkyball), bóng cười được sử dụng như một chất kích thích dạng hít.
Trong khí cười có một loại chất gây ức chế thần kinh, khiến cho cơ thể phản ứng chậm lại, người dùng hít khí này sẽ có cảm giác hưng phấn, sảng khoái và cười ngả nghiêng.
2. Lịch sử phát hiện khí cười:
Khí N2O lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1772 bởi Joseph Priestley. Ban đầu chất khí này được tạo ra trong phòng thí nghiệm với mục đích gây mê, an thần, giảm đau trong y học. Tuy nhiên ngay sau đó, chính nhà khoa học này đã phát hiện ra khả năng giải trí của loại khí này. Khi bắt đầu hít vào, cơ thể sẽ trải qua cảm giác hưng phấn, lâng lâng. Nếu hít một lượng lớn, nó có thể khiến bạn cười ngặt nghẽo không dừng.
Từ cuối thế kỷ 18, khí cười được sử dụng phổ biến trong tầng lớp quý tộc nước Anh. Khi đó bóng bay chưa được phát minh, nên khí cười thường được đựng trong các túi lụa.
Loại khí này đã trở nên nổi tiếng khắp châu Âu và châu Mỹ, chúng được sử dụng trong các bữa tiệc xa hoa và trở thành “linh hồn” của mọi bữa tiệc.
Ngày nay, bóng cười được bày bán, sử dụng công khai ở các quán bar, hộp đêm khắp châu Âu, châu Á. Tại Việt Nam, các khu phố cổ, các nhà hàng, quán cafe, thậm chí quán ăn vỉa hè đều tràn ngập bóng cười.
3. Tác dụng của khí cười:
Ứng dụng trong y tế
Gây mê
Khí cười có thể dùng để gây mê toàn thân, đóng vai trò rất quan trọng trong việc gây mê phẫu thuật ngày nay.
N2O có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp với các khí khác thành thuốc gây mê. N2O tác động lên các tế bào GABA (Gamma Aminobutyric Acid) có chức năng kìm hãm những tế bào thần kinh gây buồn ngủ. Trong thời gian đó, chất khí này cũng đồng thời can thiệp vào quá trình sản sinh ra các tế bào liên lạc thần kinh nội sinh như opioid peptide và serotonin – một loại hoocmon có khả năng tạo ra cảm giác hưng phấn và hạnh phúc. Chính việc giải phóng các tế bào liên lạc thần kinh nội sinh đã kìm hãm sự phát ra cảm giác đau đớn trong não và kích hoạt khả năng giảm đau.
Tuy nhiên khí N2O cần được sử dụng với liều lượng nhất định tùy theo cơ địa mỗi người được các bác sĩ chỉ định. Nếu không người dùng có thể bị phản tác dụng.
Khác với việc sử dụng ether, bệnh nhân sẽ mất cảm giác đau sau đó mới mê man mất tri giác, việc sử dụng N2O sẽ khiến bệnh nhân mất tri giác trước rồi mới mất cảm giác đau.
Sử dụng hỗn hợp khí N2O+O2 giúp bệnh nhân giảm đau nhanh sau khi hít trong vòng 3 phút và tác dụng giảm đau sẽ biến mất sau 4 phút từ khi ngừng thuốc.
Việc sử dụng khí N2O trong y tế để làm giảm đau rất dễ dàng. Bệnh nhân chỉ cần hít thở bình thường mà không cần sử dụng các biện pháp tiêm thuốc qua da – điều khiến cho phần lớn bệnh nhân cảm thấy sợ hãi.
Việc thực hiện gây tê bằng cách xông khí cười được đánh giá là một phương pháp an toàn và hầu như không có phản ứng phụ, không để lại hậu quả hay tác động tiêu cực tới các cơ quan nội tạng như não, tim, thận, gan, phổi…
Nha khoa
Trong điều trị nha khoa, phương pháp an thần tỉnh bằng hỗn hợp khí N2O+O2 được sử dụng phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới trong nhiều thập kỷ nay. Sử dụng hỗn hợp khí với liều lượng thích hợp sẽ giúp bệnh nhân giảm cảm giác đau nhưng lại không bị mất đi tri giác.
Đây là phương pháp an toàn và hiệu quả để giảm lo lắng, giảm đau cho bệnh nhân, đồng thời tăng cường giao tiếp hiệu quả giữa bệnh nhân và bác sĩ giúp đạt được kết quả điều trị tối ưu.
Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong việc điều trị nha khoa cho trẻ em. Vừa tạo cảm giác dễ chịu, tránh lo lắng sợ hãi khi sử dụng các phương pháp tiêm thuốc thông thường.
Ngoài ra, khí oxit nitơ sẽ mất đi khá nhanh nên các bé có thể vui chơi bình thường, người lớn có thể tiếp tục trở lại các hoạt động hàng ngày mà không gặp trở ngại gì.
Phẫu thuật lạnh sâu
Phẫu thuật lạnh (Cryosurgery) hay còn được gọi là liệu pháp áp lạnh (Cryo Therapy), là một dạng phẫu thuật loại bỏ phần da tăng sinh bằng cách sử dụng nhiệt độ cực lạnh. Đây là một trong các phương pháp chữa trị hữu hiệu để loại bỏ mụn cóc và các tổn thương tiền ung thư.
Khí nén nitơ oxit (N2O) thường được dùng để tạo nhiệt độ lạnh cần thiết cho các quá trình phẫu thuật lạnh.
Dụng cụ phẫu thuật lạnh sử dụng khí nén được thiết kế để cho phép khí N2O đi qua một van bên trong phần đầu kim loại của đầu dò phẫu thuật lạnh để đầu đo đạt mức nhiệt độ cực thấp.
Điều trị cai nghiện rượu
N2O đã được chứng minh có hiệu quả khi áp dụng trong một số biện pháp cai nghiện rượu. Phương pháp điều trị trạng thái cai rượu nhẹ đến trung bình dùng khí N2O đã được áp dụng thành công trong 10 năm trên 7.000 trường hợp thử nghiệm.
Với điều kiện sử dụng các thiết bị và thực hiện đơn giản, phương pháp điều trị không gây mê này hoàn toàn không có bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào ảnh hưởng đến sức khỏe. Bệnh nhân luôn tỉnh táo trong quá trình cai nghiện và hợp tác.
Ứng dụng trong công nghiệp
-
- Dinitơ monoxide có tác dụng làm đông và bông kem tươi trong các bình xịt kem tươi. Nó thường được sử dụng tại các quán cà phê với tên gọi gas isi.
- N2O được sử dụng để tăng năng suất động cơ xe.
- N2O được dùng như chất oxy hóa trong tên lửa.
- N2O dùng để sản xuất chất bán dẫn, khí dinitơ monoxide là nguồn oxy cho các hóa chất lắng đọng hơi (CVD) của silic oxynitride (pha tạp hoặc undoped) hoặc silicon.
- N2O còn được dùng để giám sát chất thải môi trường trong công nghiệp, phân tích tạp chất vi lượng, được sử dụng trong các máy ASS, máy phân tích kim loại nặng.
4. Tác hại của bóng cười đến sức khỏe:
Tuy khí cười có những lợi ích vượt trội trong y khoa, nhưng hiện nay khí cười đang được giới trẻ lạm dụng quá mức để phục vụ mục đích giải trí. Nó được sử dụng như một loại chất kích thích không có độc tố, tạo phấn khích và ảo giác cho người sử dụng. Việc lạm dụng bóng cười ẩn chứa nhiều nguy hại, có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường.
Tác hại tức thì
Tùy vào thể trạng, sức khỏe, độ dung nạp của cơ thể, liều lượng sử dụng và các chất được trộn hoặc sử dụng cùng mà bóng cười gây ra những tác hại khác nhau.
Một số tác hại tức thì khi hít bóng cười có thể kể đến như làm giảm tầm nhìn, giảm thính giác, hưng phấn trong thời gian ngắn. Nếu sử dụng với liều cao sẽ gây mất nhận thức, loạn nhịp tim, tụt huyết áp, co giật, run rẩy hoặc bất tỉnh.
Sử dụng bóng cười ở một số nơi không an toàn như ban công, tầng cao không có vật che chắn dễ khiến bạn bị mất kiểm soát và gây nguy hiểm. Đặc biệt, trong quá trình lái xe có thể gây nguy hiểm cho bẩn thân và người tham gia giao thông.
Sử dụng bóng cười kết hợp với rượu bia dễ khiến hệ thần kinh bị ức chế và gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Khí N2O khi hít trực tiếp rất lạnh, nhiệt độ có thể xuống dưới -40°C gây tê cóng vùng mũi, môi và cổ họng. Hơn nữa, khí N2O còn có áp suất cao nên dễ gây phá vỡ các nhu mô trong phổi. Khí khi hít trực tiếp từ những vật chứa không phù hợp như bong bóng có thể khiến nhiều loại vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.
Cực kỳ nguy hiểm đến tính mạng đối với những người bị bệnh về tim mạch, hen suyễn và các bệnh liên quan tới đường hô hấp.
Tác hại lâu dài
Sử dụng bóng cười thời gian dài gây nên những tổn thương thần kinh nghiêm trọng.
Việc sử dụng N2O kéo dài hoặc lạm dụng với mục đích giải trí không được kiểm soát có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về thần kinh, tim mạch, ức chế não, thậm chí gây tử vong.
Sử dụng N20 trong thời gian dài và liều lượng lớn có thể dẫn tới thiếu vitamin và thiếu máu. Những trường hợp nghiêm trọng hơn có thể dẫn tới tê liệt và khó đi.
Hai vấn đề phổ biến nhất ở người dùng N20 kéo dài là chết tế bào theo chương trình và bệnh lý thần kinh mất myelin:
-
- Myelin là thành phần bao bọc bên ngoài sợi thần kinh. Các trường hợp tổn thương tủy mất myelin là rối loạn cảm giác và vận động, nặng có thể dẫn đến liệt tứ chi, liệt vận động ở các mức độ khác nhau.
- Trong trường hợp chết tế bào theo chương trình, các tế bào não chết nằm trong khu vực chức năng học tập và trí nhớ. Do vậy trẻ nhỏ và người già là những đối tượng nhạy cảm nhất đối với tình trạng trên.
5. Bóng cười có bị cấm tại Việt Nam không?
Dinitơ monoxit thuộc danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp.
Việt Nam chưa có văn bản luật chính thức về việc cấm sử dụng khí N2O. Tuy nhiên, vừa qua Bộ Công thương đã có văn bản đề xuất về tăng cường và quản lý để kiểm soát tình trạng sử dụng bóng cười tiến tới việc cấm hoàn toàn việc sử dụng khí N2O trong giải trí, vui chơi. Từ ngày 29/05/2019, với sự thông qua của Bộ y tế, việc sử dụng với mục đích vui chơi giải trí chính thức được xếp vào danh mục cấm tại Hà Nội.
Tuy nhiên, bất chấp các biên pháp hạn chế, quản lý của cơ quan chức năng, một số doanh nghiệp vẫn có những hành vi vi phạm pháp luật như kinh doanh không có giấy phép, khai báo gian dối khi nhập khẩu mặt hàng này. Bởi nguồn lợi thu lại từ kinh doanh bóng cười rất lớn, trong khi chế tài xử lý đang chỉ phạt hành chính ở mức tiền nhất định.
Quy định sản xuất, sử dụng khí N2O
Hiện nay, khí N2O không nằm trong mục các chất ma túy được ban hành theo Nghị định 73/2018/NĐ-CP (được sửa đổi tại Nghị định 60/2020/NĐ-CP).
Vì thế người sử dụng bóng cười sẽ không bị coi là vi phạm pháp luật vì không nằm trong danh mục cấm.
Tuy nhiên, vì khí N2O bị hạn chế sản xuất kinh doanh và chỉ được dùng trong các lĩnh vực công nghiệp và y tế nên nếu kinh doanh, sản xuất khí N2O không đúng quy định này sẽ bị coi là hành vi vi phạm pháp luật.
Quy định xử lý vi phạm liên quan sản xuất, kinh doanh bóng cười
Theo thuvienphapluat.vn hành vi vi phạm pháp luật về sản xuất, kinh doanh N2O sẽ bị xử lý vi phạm quy định về hoạt động sản xuất, kinh doanh theo Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp tại Điều 17 Nghị định 71/2019/NĐ-CP (được sửa đổi tại khoản 8 Điều 1 Nghị định 17/2022/NĐ-CP). Cụ thể:
-
- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi viết thêm, tẩy xóa, sửa chữa làm thay đổi nội dung ghi trong Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp.
- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau:
- Cho thuê, cho mượn, cầm cố, thế chấp, bán, chuyển nhượng Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp;
- Thuê, mượn, nhận cầm cố, nhận thế chấp, mua, nhận chuyển nhượng Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp.
- Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi không thực hiện quy định về cấp lại Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp khi có thay đổi về thông tin của cá nhân, tổ chức.
- Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi sản xuất, kinh doanh không đúng địa điểm, quy mô, chủng loại hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp ghi trong Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp.
- Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp mà không có Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp hoặc tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh hóa chất trong thời gian bị cơ quan có thẩm quyền đình chỉ hoạt động, tước quyền sử dụng Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp.
Ngoài ra, người thực hiện hành vi vi phạm còn có thể bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả, như sau:
-
- Hình thức xử phạt bổ sung:
Tước quyền sử dụng Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp từ 03 tháng đến 06 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm a khoản 2 Điều 17 Nghị định 71/2019/NĐ-CP và từ 06 tháng đến 12 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 5 Điều 17 Nghị định 71/2019/NĐ-CP. - Biện pháp khắc phục hậu quả:
- Buộc nộp lại Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp bị viết thêm, tẩy xóa, sửa chữa làm thay đổi nội dung cho cơ quan cấp Giấy phép đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 17 Nghị định 71/2019/NĐ-CP;
- Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại khoản 2, khoản 5 và khoản 6 Điều 17 Nghị định 71/2019/NĐ-CP.
- Hình thức xử phạt bổ sung:
Hiện nay, những vi phạm quy định về hoạt động sản xuất, kinh doanh theo Giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp chỉ bị xử lý vi phạm hành chính chứ chưa có quy định xử lý hình sự.
6. Kết luận
Bóng cười hay khí cười (N20) là một phương pháp an thần được sử dụng trong y tế. Tuy nhiên không phải ai cũng có thể sử dụng được, cần có sự kiểm tra, chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa.
Việc lạm dụng khí cười với mục đích giải trí ở giới trẻ có thể gây nên những tác hại to lớn và lâu dài về thần kinh và tính mạng.
Đã đến lúc khí cười cần được cơ quan chức năng kiểm soát sử dụng một cách chặt chẽ. Thế hệ trẻ cần nhận được sự quan tâm đúng mực của gia đình, xã hội và các cơ quan truyền thông để đủ bản lĩnh nói không với những thứ giết người thầm lặng ấy.
